Een doula bij je bevallen? Het is vraag die steeds meer zwangeren bezig houdt en ook iets wat de afgelopen tijd veel in het nieuws is geweest. Maar wat doet een doula nu precies en past dat ook bij jouw wensen? Iris, zelf moeder van drie, vertelt uitgebreid over haar manier van werken als doula, als onderdeel van haar bedrijf Een Mooie Bevalling.
Wat is een doula?
Het woord doula komt uit het Grieks en betekent zoiets als “dienende vrouw”. Het is een beroep dat in Nederland vrij nieuw is, maar eigenlijk zo oud als de wereld. Vroegah bevielen zwangeren in hun grot immers ook met tenminste één ervaren vrouw aan hun zijde. Die vrouw die kenden ze dan vaak erg goed, soms al hun hele leven, waardoor ze het intieme moment mooi samen in vertrouwen konden doormaken.
Nog niet zo lang geleden was het in Nederland ook heel normaal om een sterke band te hebben met je verloskundige of de huisarts, die apart of beiden bij je bevalling aanwezig waren. Er was vaak maar één verloskundige per dorpje en die kende je dan goed. Omdat ze ook al jouw eerdere bevalling, die van je zus, je tante, je moeder én de buurvrouw had begeleid. Daardoor wist zij wie jij was en hoe je doet, en kon jij goed aan haar blik zien of ze bezorgd was, of gewoon moe, of een soort van resting bitch face heeft. (Lijkt me overigens best beurs om dat te hebben als verloskundige!)
Tegenwoordig wordt er beter voor de verloskundigen en huisartsen gezorgd: zij staan niet meer 24/7 voor Jan en alleman op wacht en kunnen een normaler leven hebben naast hun baan. Verloskundigen verenigen zich in steeds groter wordende praktijken. Dit heeft allerlei voordelen: meer mogelijkheid tot parttime werken, nascholing gezamenlijk inkopen, meer financiën om dure apparaten aan te schaffen of om in een groter pand te zitten. Tof!
Voor de zwangere persoon is het echter mínder tof: je ziet in je zwangerschap alle verloskundigen één of twee keer voorbij komen, in gesprekjes van vijftien minuten, waarin je gewogen, gemeten en beluisterd wordt. Weinig ruimte voor elkaar échte kennismaking, echte ontmoetingen, waarin je goed kunt bespreken wat je wel en niet wilt voor je droombevalling, of welke angsten of zorgen je hebt voor je zwangerschap of het ouderschap. Dat zegt niets over de kwaliteit van de medische zorg die je ze bieden, of over hoe graag de verloskundigen anders zouden willen. Het legt wel een pijnpunt bloot in de geboortezorg.
Daar komt de doula om de hoek kijken: een persoon die je begeleidt in het proces van zwangerschap(swens), bij de bevalling en in de kraamtijd. Zodat, of je nu thuis of in het ziekenhuis bevalt, op natuurlijke wijze of met toeters en bellen, alleen of met je partner, wat er ook gebeurt: je altijd een vast, vertrouwd persoon bij je hebt, die bekend is met je wensen en die er helemaal voor jou is. Zowel voor ondersteuning op fysiek als emotioneel en psychisch vlak. Een doula is geen vervanging van een medische begeleider (verloskundige, arts-assistent, gynaecoloog, etc.) maar vervult een andere, aanvullende, functie – als space holder, als emotionele steunpilaar, als favoriete masseuse, als handige koud-water-aangeefster. Net wat jij (of je partner) op dat moment nodig hebt.
Wat heeft mij ertoe bewogen om doula te worden?
Tijdens de zwangerschap van de oudste, nu zes jaar geleden, ben ik alles gaan lezen wat los en vast zat over zwangerschappen en geboortes. Ik kreeg een fascinatie voor het hele proces en heel veel respect voor alle emotionele, fysieke en psychische veranderingen die zwangeren doormaken. De interesse om daar iets mee te gaan doen, is sindsdien alleen maar gegroeid.
Het moment dat ik besloot: ik word nu écht doula, was toen ik een vriendin het 1-minuut durende geboortefilmpje van onze oudste dochter liet zien, dat mijn verloskundige ietwat ongepland opnam. Ik lig sereen in bad in de woonkamer, met een muziekje op de achtergrond, en kaarsjes en mijn man die liefdevol mijn haar aait. Je hoort me kreunen, en dan mompel ik: “Oh, daar is het hoofdje”, waarna ik onze dochter aanpak en op mijn borst leg. Mijn vriendin pinkte een traantje weg, en vroeg vervolgens: “Maar waar zijn al die mensen die je vertellen wanneer je moet persen?”
Zij was op dat moment 36 weken zwanger van haar tweede kindje. Haar beeld van een “normale” bevalling bestond, dus, onder andere, uit het idee dat er allerlei mensen moeten zijn, die een zwangere vertellen, wanneer er geperst “mag” worden. Ik stond perplex! Het is helemaal prima als mensen er voor kiezen om gecoacht te worden tijdens het persen, maar om nou te zeggen dat dat noodzakelijk is…
De keuze was toen snel gemaakt en ik schreef me, zelf op dat moment net zwanger van onze derde, in voor de doula-opleiding. Die volgde ik in Utrecht en bestaat uit 15 lesdagen en veel leeswerk. Daarnaast begeleid je in de opleiding 3 zwangeren (en hun eventuele partners) en krijgt veel feedback op je begeleiding van een stage-begeleider.
Wat doet je dan eigenlijk?
Iedere doula maakt daar eigen keuzes in. Een traject bestaat bij mij uit 3 of meer voorgesprekken waarin we elkaar leren kennen, geboortewensen en -grenzen bespreken en waarin ik veel informatie geef over alle mogelijkheden rondom bevallingen. Ik geef daarin overigens geen medisch advies, daarvoor moet je bij je zorgverlener zijn. Naast die gesprekken sta ik vanaf week 37 tot 42 van je zwangerschap op wacht. Dit betekent dat ik altijd binnen het uur weg thuis als jij mij belt dat de bevalling op gang is gekomen. Ik kom dan naar je toe en blijf bij je tot je kindje er is en jij lekker ontspannen in bed ligt.
Tijdens de bevalling kalmeer, masseer, voed, bemoedig en ondersteun ik je op de manier die nodig is en die we van te voren hebben doorgesproken. Ik ben flexibel en beweeg mee met jouw behoeftes en met hoe de bevalling gaat. Als je thuis begint maar het wordt toch een ziekenhuisbevalling, ga ik bijvoorbeeld gewoon mee. Valt de bevalling stil en ga je slapen? Dan laat ik je even met rust, om weer terug te komen als het weer op gang komt. Niets is mij daarin vreemd of problematisch. In de kraamtijd hebben we tot slot telefonisch contact als daar behoefte aan is en kom ik op kraamvisite, waarin we kunnen napraten over wat er allemaal gebeurd is.
Is een doula voor iedereen geschikt?
Ik denk dat er voor iedereen een doula is die past. Dat wil niet zeggen dat iedereen er ook voor kiest. Ik vergelijk het wel eens met een weddingplanner: sommige mensen trouwen met, sommige mensen doen het liever zonder. Er zijn wel verschillende groepen die wellicht wat vaker gebruik maken van een doula. Vaak kiezen expats voor een doula, omdat het in sommige andere landen al veel normaler is (en om dat zij in hun geboorteland vaak hoge prijzen betalen voor een ziekenhuisbevalling en dus niet afschrikken van een “gratis” bevalling in Nederland met dan “alleen maar” de kosten voor een doula). Vrouwen waarvan de partner veel van huis is (bijvoorbeeld met de vrachtwagen of op zee), kiezen ook met regelmaat voor de zekerheid van een doula. Maar ook alleenstaanden, ouders met een eerdere traumatische bevalervaring of ouders met weinig vertrouwen in de reguliere zorg, kloppen bij een doula aan.
Heb jij te maken met veel vooroordelen?
Hopelijk heb je uit dit verhaal een beeld gekregen wat anders is dan het geitenwollensokken-typje dat je misschien voor ogen had. Ik ben als doula een behoorlijk nuchter, realistisch mens, en praat zeer zelden over chakra’s of energieën. Ook is er een vooroordeel dat doula’s alleen “nuttig” zijn bij een natuurlijke bevalling zonder pijnbestrijding, maar ook (juist?) bij een zeer gemedicaliseerde bevalling kan een kalme, geruststellende bekende heel prettig zijn!
Een ander vooroordeel is dat er geen ruimte meer is voor de partner bij een bevalling mét een doula. Mijn ervaring is dat absoluut niet: tot nu toe zijn alle aanwezige partners super blij dat ik er was. Er wordt van partners namelijk maar “gewoon” verwacht dat ze hun partners steunen, ook als je uren alleen gelaten wordt door de medische zorgverlener, terwijl er ook onwijs veel op hun pad komt. Het lijkt me heel moeilijk om als man lijdzaam te moeten toe zien hoe je vrouw bevalt. Hoe fijn is het dan als er iemand is voor jullie beiden, om de ervaring zo mooi mogelijk te maken?
Wow Iris, bedankt voor jouw uitgebreide verhaal. Ik heb er zeker van geleerd en ook mijn kijk op doula’s is echt wel veranderd. Ben jij benieuwd naar wat Iris nog meer te vertellen heeft, of zou je graag gebruik willen maken van haar diensten? Je volgt Iris makkelijk op Instagram, Facebook of breng een bezoekje aan haar website Een Mooie Bevalling.
In Verhaal op Vrijdag doen vrouwen zoals jij en ik hun verhaal. Over hun gezin, hun werk of een andere bijzondere gebeurtenis, het kan allemaal. Wil jij ook je verhaal (anoniem) vertellen op Mamagisch? Stuur me dan een berichtje via het contactformulier!
