Het is een hot topic onder de moeders: schermtijd bij kinderen. Hoe zorg je ervoor dat kinderen niet alleen maar achter een schermpje zitten en is het nodig om hier hele strakke afspraken over te maken? In deze blog lees je hoe je dit kunt aanpakken.
Hoe vind je de juiste balans in schermtijd?
Veel ouders lopen tegen hetzelfde probleem aan: hoe zorg je ervoor dat een kind niet alleen maar voor een schermpje zit? Het nadeel is dat schermen tegenwoordig overal zijn en ze ook gewoon onweerstaanbaar zijn voor kinderen. Is het nodig om binnen jullie huis strakke regels in te voeren om de schermtijd bij kinderen te beperken? En hoe kun je eigenlijk je eigen schermgebruik verantwoorden in een wereld waarbij we elke poep en scheet kunnen regelen via onze mobiele telefoon en we dat ding praktisch 24 uur per dag paraat hebben?
Hoe ga je er voor zorgen dat schermtijd ook niet een eindeloze strijd wordt in het dagelijkse leven en kinderen een gezonde balans vinden tussen ‘schermen’ en andere leuke dingen doen?
De realiteit van schermtijd
Laten we eerlijk zijn: schermen zijn niet per se slecht. Ze kunnen zelfs ontzettend handig en leerzaam zijn. Denk aan educatieve apps, inspirerende video’s en interactieve spellen die kinderen helpen bij hun ontwikkeling. Maar net als bij veel andere dingen geldt: té veel is nooit goed.
Te veel schermtijd kan negatieve effecten hebben op kinderen, zoals:
- Verminderde concentratie
- Slechtere slaapkwaliteit
- Minder fysieke activiteit
- Problemen met sociale vaardigheden
Het is daarom belangrijk om grenzen te stellen en kritisch te kijken naar hoe de diverse schermen (bijvoorbeeld telefoon, tablet, gameconsole of tv) wordt gebruikt in je gezin. En laten we voorop stellen: niet elk gezin is hetzelfde en zeker niet elk kind is hetzelfde of heeft dezelfde behoeften. Wil je schermtijd bij kinderen aanpakken, kijk dan vooral naar wat jouw kind nodig heeft en hoe je dit het beste kan aanvliegen.
Stap 1: Begrijp het schermgebruik van je kind
Voordat je veranderingen kunt doorvoeren, is het goed om te begrijpen hoe je kind schermen momenteel gebruikt. Stel jezelf bijvoorbeeld de volgende vragen:
- Hoeveel tijd besteedt je kind gemiddeld per dag aan schermen?
- Wat doet je kind op die schermen (kijken, gamen, leren, chatten)?
- Hoe reageert je kind als je schermtijd beperkt of afneemt?
Door dit inzichtelijk te maken, kun je bewuster keuzes maken over wat werkt voor jouw gezin. Als je erachter komt dat een kind dagelijks een uur op de tablet zit, maar vooral educatieve apps zoals Squla gebruikt om te oefenen, kun je jezelf afvragen of het nodig is dat gebruik in te perken. Kijkt je kind vooral filmpjes of zit het dagelijks diep in een game en hebt je steeds ruzie over het stoppen met schermen, dan moet je je afvragen of je daar iets mee moet.
Stap 2: Stel duidelijke regels op
Kinderen hebben baat bij structuur en voorspelbaarheid. Stel daarom regels op rondom schermgebruik die passen bij de leeftijd en behoeften van je kind. Denk aan:
- Vaste schermvrije momenten: Bijvoorbeeld tijdens het eten, vlak voor het slapen of op schooldagen. Zo staat bij ons thuis bijvoorbeeld nooit in de ochtend de tv aan, komt er dan ook geen tablet aan te pas en eten we met z’n allen aan tafel. De uitzondering hierop is zaterdagavond, waarbij de lekker borrelen met een film erbij.
- Maximale schermtijd per dag: Voor jonge kinderen (2-5 jaar) adviseert de WHO (World Health Organization – Wereldgezondheidsorganisatie) maximaal één uur schermtijd per dag. Voor oudere kinderen kun je iets meer flexibiliteit inbouwen. Je kunt hier natuurlijk zelf je eigen aantal uur invullen. Kijk naar wat voor jou werk en wat realistisch is binnen jullie gezin.
- Toestemming vragen: Laat kinderen toestemming vragen voordat ze een scherm gebruiken. Zo voorkom je dat schermgebruik ongemerkt uit de hand loopt. BIj ons thuis is de tablet bijvoorbeeld niet iets wat ze zomaar mogen pakken en zeker niet een device waar ze dagelijks op mogen. Maar ook tv kijken moet hier gewoon gevraagd worden.
Als je nooit een scherm aan hebt tijdens het eten, is dat voor kinderen heel normaal en accepteren ze dat zonder moeite. Een goede gewoonte kun je gemakkelijk aanleren maar een slechte gewoonte afleren is een heel stuk moeilijker. Als jij het schermgebruik van je kinderen ineens rigoureus aan banden gaat leggen, verwacht dan in ieder geval wel wat tegenstand! Het zal dan ook echt wel wat moeite kosten om verandering aan te brengen.
Stap 3: Maak schermvrije zones in huis
Bepaal samen met je gezin waar schermen niet toegestaan zijn. Dit kan helpen om bepaalde ruimtes rustiger en gezelliger te maken. Ideeën voor schermvrije zones:
- De eettafel: Eten is een mooi moment om met elkaar te praten en te verbinden. Laat schermen hier volledig achterwege. Oké, eerlijk opgebiecht: ik zit tijdens het eten wel eens op mijn mobiel. Niet echt het goede voorbeeld.
- De slaapkamers: Schermen kunnen de slaap verstoren door het blauwe licht en de prikkels die ze geven. Deze regel al vroeg invoeren helpt ook zeker als je kinderen straks pubers worden en je nog een klein beetje grip wil houden op wat ze doen. Een vriendin van mij hanteerde de simpele regel: je telefoon gaat ’s avonds beneden aan de oplader. Vanaf het moment dat de eerste een mobiel kreeg werd deze regel ingesteld en werd zonder gedoe gevolgd voor de twee pubers die daarna een mobiel kregen.
- De badkamer: Dit voorkomt niet alleen ongelukjes, maar moedigt kinderen ook aan om hun schermen niet overal mee naartoe te nemen.
Stap 4: Geef het goede voorbeeld
Als ouder ben je het belangrijkste rolmodel voor je kinderen. Als jij zelf constant op je telefoon zit, geef je onbewust het signaal dat schermen prioriteit hebben. Probeer je eigen schermgebruik kritisch te bekijken:
- Leg je telefoon weg tijdens gezinsmomenten (dus ja, ook tijdens het eten – hand in eigen boezem)
- Gebruik schermen bewust, bijvoorbeeld om samen iets te doen in plaats van iedereen op een eigen scherm.
- Toon interesse in wat je kinderen doen op hun schermen, zodat je kunt laten zien dat je betrokken bent.
Sinds een poosje kan ook onze jongste dochter omgaan met een controller van de Switch. Nu wil ze het liefst dagelijks gamen, want dat is natuurlijk heel leuk. Door vooral spellen te kopen die je samen kunt doen, motiveren we haar om samen met haar grote zus of met ons te spelen. Dan is het spelen van een game ineens een gezinsactiviteit geworden. Topfavorieten hier zijn Mario Kart, Bluey the Videogame en Just Dance!
Stap 5: Stimuleer offline activiteiten
De beste manier om schermtijd te verminderen is door je kinderen te helpen alternatieven te vinden. Laat je kids ontdekken hoe leuk het kan zijn om dingen zonder schermen te doen. Denk aan:
- Samen knutselen of tekenen
- Buiten spelen, zoals voetballen, fietsen of verstoppertje
- Bordspellen of puzzels
- Samen koken of bakken
- Een boek lezen (voor jongere kinderen kun je samen lezen of voorlezen)
Probeer ook regelmatig gezinsactiviteiten te plannen, zoals een wandeling in het bos, een bezoek aan de kinderboerderij of een middagje samen bakken. Het geven van het goede voorbeeld én het samen activiteiten inplannen werkt wat ons betreft heel goed. Merk je dat je kind iedere middag na schooltijd niets anders wil dan schermen? Plan een uitje naar de speeltuin, bibliotheek of ga even op de thee bij opa en oma. Vervang dat ‘vaste’ schermmoment met iets anders.
Stap 6: Maak schermgebruik positief en educatief
Schermen hoeven niet altijd een negatieve invloed te hebben. Ze kunnen juist een waardevol hulpmiddel zijn als je ze op de juiste manier gebruikt. Er zijn eindeloos veel educatieve apps en video’s die kinderen op een leuke manier iets leren. Denk bijvoorbeeld aan:
- Taal- en rekenspelletjes
- Documentaires over dieren of wetenschap
- Virtuele kunstlessen
- Knutselfilmpjes
- Virtueel prentenboek (bijvoorbeeld via de bibliotheek)
Zelf heb ik ook vanaf het moment dat mijn dochters begonnen met spelen op de tablet gezegd dat we voornamelijk educatieve apps erop zetten. We begonnen bijvoorbeeld met Nijntje en Bobo, apps die echt leuk zijn voor jonge kinderen zonder dat ze gelijk enorm overprikkelen. Nog steeds hebben we voornamelijk educatieve apps op de iPad. Verder hebben we ook de afspraak dat ze niet op Youtube mogen, ook niet op YouTube kids.
Stap 7: Wees flexibel, maar consequent
Tot slot is het belangrijk om een balans te vinden tussen structuur en flexibiliteit. Er zullen dagen zijn waarop je schermregels moeilijk te handhaven zijn, bijvoorbeeld tijdens lange autoritten of als je zelf even tijd nodig hebt. Dat is oké. Hier wordt er bijvoorbeeld trouw tv gekeken als ik sta te koken aangezien dat vaak op een tijdstip is als ik al flink overprikkeld ben van de dag. En volgens mij is een luie zondag met een schermpje helemaal niet slecht op z’n tijd, als je kind maar niet 24/7 vastgeroest zit aan een tablet of tv.
Ik hanteer bijvoorbeeld geen vaste uren voor schermtijd, omdat het bij ons eigenlijk niet nodig is. Er wordt hier voldoende zelf gespeeld, gelezen, geknutseld en buiten gespeeld om op de andere momenten te kunnen zeggen: kijk maar even een filmpje. Ook gebruiken de tablet niet dagelijks. Dat zorgt ervoor dat wanneer het wél mag, het ook speciaal is.
Strijd over schermtijd? Die zal er vast wel komen.
Schermen zijn een onvermijdelijk onderdeel van ons moderne leven en dat is helemaal niet erg. Het draait allemaal om balans: zorgen dat technologie een hulpmiddel blijft en geen vervanging wordt voor echte interactie, spel en rust. Heb je dagelijks strijd over schermtijd, bekijk dan de mogelijkheden om daar op een positieve manier verandering in te brengen. Door duidelijke regels te stellen, het goede voorbeeld te geven en je kinderen te begeleiden in hun schermgebruik, kun je een gezonde relatie met technologie bevorderen. En dat zorgt niet alleen voor meer rust in je huis, maar ook voor een betere ontwikkeling van je kind.
En strijd over schermtijd? Die zal er op een gegeven moment echt wel komen. Geloof me, dat heeft iedere ouder.
Hoe gaan jullie thuis om met schermtijd? Deel jouw tips en ervaringen in de reacties hieronder!
Afbeeldingen via Pexels
Deze blog bevat affiliate links. Als jij iets koopt via een van deze links, krijg ik daar een kleine vergoeding voor. het kost jou Nits extra.
