In een tijd waar we vooral heel veel naar elkaar kijken, kan sociale druk echt een ding zijn. Want als iedereen op dat ene paar schoenen loopt, en jij niet, hoor je er dan nog wel bij? Trends op onder andere social media beïnvloeden ons onbewust en kunnen er voor zorgen dat we onzeker worden. In dit artikel lees je hoe jij je kind, en jezelf, kunt helpen met omgaan met sociale druk.
Sociale druk is iets waar we allemaal mee te maken krijgen, ongeacht onze leeftijd. Als ouder kan het lastig zijn om te zien dat jouw kind hiermee worstelt. Van het willen dragen van “de juiste kleding” tot het deelnemen aan populaire trends, kinderen ervaren sociale druk op manieren die voor ons als volwassenen soms moeilijk te begrijpen zijn. En hoewel we zelf ook jong zijn geweest, zijn onze breinen inmiddels anders ingericht. Hoe kun je als ouder je kind helpen om zichzelf en zelfverzekerd te blijven in een wereld die hen probeert te vormen?
Wat is sociale druk en hoe beïnvloedt het kinderen?
Sociale druk is de invloed die leeftijdsgenoten of anderen uitoefenen om iemand zich op een bepaalde manier te laten gedragen of keuzes te laten maken. Voor kinderen kan dit betekenen dat ze druk voelen om erbij te horen, zich aan te passen aan groepsnormen of dingen te doen waar ze zich niet goed bij voelen, zoals liegen, roddelen of risicovol gedrag vertonen.
Sociale druk kan al op jonge leeftijd beginnen, bijvoorbeeld in de vorm van “iedereen op school heeft dit speelgoed, waarom ik niet?”. Of misschien herken je je wel in mijn eigen herinnering van dat ik als tiener echt niet in de buurt van een Zeeman gevonden wilde worden. De Zeeman binnengaan was echt sociale zelfmoord. Naarmate kinderen ouder worden, verschuift dit vaak naar meer complexe situaties, zoals groepsdruk rond kleding, het hebben van de juiste smartphone, sociale media en zelfs hun houding tegenover schoolprestaties. Het kan er zomaar voor zorgen dat jij je eigen kind niet meer herkent.
Hoe herken je sociale druk bij je kind?
Als ouder is het belangrijk om alert te zijn op de signalen waaraan je kunt herkennen dat je kind sociale druk ervaart. Let bijvoorbeeld op:
- Verandering in gedrag: Wordt je kind stiller of juist opstandig?
- Minder zelfvertrouwen: Heeft je kind ineens meer bevestiging nodig?
- Moeite met beslissingen: Lijkt je kind bang om keuzes te maken, uit angst voor wat anderen denken of juist elke keuze spiegelen aan leeftijdsgenoten?
- Minder openheid: Vermijdt je kind gesprekken over school of vrienden?
Nu kun je deze punten gemakkelijk onder tafel vegen door te zeggen dat dit toch gewoon bij ‘normaal pubergedrag’ hoort. En ja, mensen zijn nu eenmaal zo ingericht dat ze er graag bij willen horen. Aardig gevonden willen worden. Het gevoel hebben dat ze ertoe doen. Maar als jouw kind zichtbaar last heeft van deze groepsdruk, is het toch heel belangrijk ermee aan de slag te gaan.
Interessante boekentips voor ouders met (pre)pubers
Soms lijkt het wel alsof je je kind gewoon écht niet meer begrijpt. Dan kan het helpen om je gewoon weer even te verdiepen in het puberbrein. Onderstaande boeken gaan je daar zeker bij helpen!
7 Tips om je kind te helpen omgaan met sociale druk
1. Creëer een veilige thuisbasis
Een kind dat zich thuis geaccepteerd en geliefd voelt, kan beter omgaan met externe druk. Zorg ervoor dat je kind weet dat hij of zij altijd bij jou terecht kan, ongeacht wat er gebeurt. Luister zonder oordeel als je kind iets deelt, hoe klein het probleem ook lijkt. Hoewel dit dit eerste tip is, is het misschien ook wel gelijk de moeilijkste tip om uit te voeren. Elke ouder wil graag dan een kind zich thuis veilig voelt en dat er een goede band en voldoende vertrouwen is om met elkaar te kunnen praten. Een voorwaarde om dat veilige gevoel te creëren is echter wel dat jij jezelf als ouder óók veilig voelt, vertrouwen hebt in jezelf en in staat bent om jezelf en je gevoelens te reguleren. En laten we eerlijk zijn: dat is voor de meeste mensen ontzettend moeilijk!
Laten we dus bij deze met elkaar afspreken dat we allemaal ons best doen en dat dat genoeg is. Wat je zelf niet hebt, kun je ook niet geven en dat maakt je zeker geen mindere ouder.
2. Leer je kind ‘nee’ te zeggen
In de peuterleeftijd zul je het woordje ‘nee’ wellicht wel hebben vervloekt, maar wat is het toch dat wij als peuters hartstikke goed kunnen aangeven wat we wel en niet willen, maar we dat vermogen gaandeweg verliezen? Voor veel kinderen (en volwassenen!) is ‘nee’ zeggen moeilijk. Oefen samen situaties waarin je kind sociaal onder druk kan komen te staan. Rolenspellen kunnen hierbij enorm helpen. Laat je kind zien dat ‘nee’ zeggen niet per definitie onbeleefd is, maar juist een teken van zelfrespect.
Bijvoorbeeld:
- Als een vriend vraagt om iets te doen wat niet goed voelt, kan je kind antwoorden met: “Nee, daar heb ik geen zin in, laten we iets anders doen.”
- Laat zien dat er manieren zijn om ‘nee’ te zeggen zonder de ander te kwetsen, zoals met humor of een afleiding.
3. Geef het goede voorbeeld
Kinderen leren veel door naar hun ouders te kijken. Laat zelf zien hoe je zelf met sociale druk omgaat. Als je bijvoorbeeld vriendelijk weigert om mee te doen aan een onnodige trend of je grenzen aangeeft in sociale situaties, leren je kinderen dat het oké is om trouw te blijven aan jezelf.
Mijn eigen moeder deed dat héél goed. Zij legde mij uit dat ik voor de prijs van die ene Cars of Gsus spijkerbroek wel 5 andere (merkloze) kledingstukken kon kopen en dat merkkleding niet per definitie beter was. Heel eerlijk: als puber kon ik echt he-le-maal niets met die uitleg (al leerde ik wel heel snel dat ja = ja en nee = nee) maar nu ik daar later op terugkijk, ben ik blij dat mijn moeder me die grenzen heeft gegeven en me daarmee heeft doen inzien dat altijd maar met de meute meelopen echt niet nodig is. Door die grenzen te stellen en af en toe ook toe te geven of me zelf te laten (mee)sparen voor een duurder item, nam ik niet alles voor lief en was ik ook veel zuiniger op mijn spullen.
4. Praat over groepsdruk en geef voorbeelden
Kinderen begrijpen vaak niet wat groepsdruk is totdat het hen overkomt. Gebruik verhalen of voorbeelden uit boeken, films of zelfs je eigen leven om uit te leggen wat het is en hoe het werkt. Bespreek ook hoe anderen zich kunnen voelen als ze worden buitengesloten of gepest.
Een goede vraag om te stellen is: “Hoe zou jij je voelen als iemand jou zou dwingen om iets te doen waar je niet achter staat?” Zo help je je kind zich in te leven en bewuster keuzes te maken.
Praten, praten en nog veel meer praten. Overigens werkt dat vaak niet zo lekker als je tegenover elkaar zit met het kopje thee en het koekje na schooltijd. Probeer dit soort gesprekken eens met elkaar te voeren als je bijvoorbeeld in de auto zit of een wandeling en elkaar niet hoeft aan te kijken. Dan gaat praten over ‘ongemakkelijke’ onderwerpen echt een stuk gemakkelijker!
5. Werk aan zelfvertrouwen
Een zelfverzekerd kind is beter bestand tegen sociale druk. Moedig je kind aan om trots te zijn op zijn of haar unieke eigenschappen en talenten. Complimenteer niet alleen prestaties, maar ook inspanningen en karaktereigenschappen, zoals vriendelijkheid, doorzettingsvermogen en creativiteit.
Ik kan je uit persoonlijke ervaring vertellen dat altijd maar zeggen dat het béter kan, niet helpt. Komt je kind met een onvoldoende thuis maar heb je gezien dat het wél hard heeft geleerd voor die toets, geef dan ook aan dat het jammer is van het cijfer, maar dat je hebt gezien hoe hard je kind heeft gewerkt. Volgende keer beter! En als je hulp nodig hebt, vraag het!
Daarnaast kan het helpen om je kind te stimuleren om hobby’s en interesses te ontwikkelen buiten de sociale kring, zoals sport, muziek of kunst. Dit biedt een andere uitlaatklep en versterkt hun gevoel van eigenwaarde. Het is ook fijn om niet altijd maar onder dezelfde mensen te zijn. Het kan soms dus ook echt helpen om juist een activiteit of vereniging te kiezen waar niet alle kinderen van school zitten.
6. Help je kind supportive vrienden te kiezen
Niet alle vrienden hebben een positieve invloed helaas. Moedig je kind aan om tijd door te brengen met leeftijdsgenoten die hen accepteren zoals ze zijn. Het kan helpen om te vragen: ‘Wie maakt jou blij? Met wie voel jij je op je gemak?’ Maar vraag ze ook waarom iemand hen juist een ongemakkelijk gevoel geeft. ‘Wat doet die ene persoon wat jij eigenlijk minder prettig vindt?’ Door deze kant ook te benadrukken, kan een kind gaan herkennen met welke mensen ze liever wel of juist niet omgaan.
Benadruk ook de positieve vriendschappen. ‘Wat fijn dat zij altijd voor je klaar staat’ of ‘Wat goed dat jullie samen zo creatief kunnen zijn’.
7. Bespreek sociale media en trends
Voor oudere kinderen is sociale media vaak een bron van sociale druk. Maak al op jonge leeftijd hele duidelijke afspraken over het gebruik van sociale media. Er is een reden waarom je eigenlijk pas vanaf 13 jaar een account kunt aanmaken op Facebook of Instagram! Praat samen over hoe beelden op platforms zoals Instagram vaak niet de werkelijkheid weerspiegelen. Leer je kind kritisch te kijken naar wat ze zien en maak duidelijk dat het oké is om anders te zijn dan de norm die online wordt gepresenteerd.
Be the cool mom en stuur je kind regelmatig een flauw filmpje door of juist inspirerende content. Het is misschien een tikkeltje vergezocht maar hierdoor kun je ook het algoritme van je kind beïnvloeden. Als je eenmaal één grappig kippenfilmpje hebt gezien, krijg je de dagen daarna nog veel meer van dit soort filmpjes voorgeschoteld. Kippenfilmpjes? Ja. Kippenfilmpjes. Geloof me, er gaat een wereld voor je open 😉
Tot slot: Blijf communiceren
Het allerbelangrijkste dat je als ouder kunt doen, is blijven praten. Sociale druk zal altijd een rol spelen in het leven van je kind, dat hoort er nu eenmaal ook bij volwassen worden, maar met jouw steun kunnen ze leren om hier op een gezonde manier mee om te gaan.
Door je kind te helpen bewust te zijn van hun eigen waarde en hen te ondersteunen in het maken van keuzes die bij hen passen, geef je ze de tools om stevig in hun schoenen te staan. En vergeet niet: fouten maken mag en straf ze daar ook niet gelijk voor af want daar leren ze uiteindelijk het meeste van.
Heb jij nog goede tips voor andere ouders? Deel ze in een reactie!
